'خدایا در این روز مرا هوش و بیداری نصیب فرما و از سفاهت و جهالت و كار باطل دور گردان و از هر خیری كه در این روز نازل می‏فرمایی مرا نصیب بخش به حق جود و كرمت ای جود و بخشش دارترین عالم.'

مرحوم آیت‌الله مجتهدی تهرانی، شرح كوتاهی بر دعاهای روزانه ماه مبارك رمضان دارد. این عالم ربانی در بخشی از شرح دعای روز سوم می‌گوید: در این دعا از خدا درخواست ذهن و حافظه می‌كنیم. دلیل ضعیف‌بودن حافظه، گناه است.

* شرح فرازهای دعا

آیت‌الله مجتهدی تهرانی در شرح 'اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَالتَّنْبِیهَ وَبَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ' می‌گوید: خدایا در این ماه رمضان روزی كن كه من هوشیار بشوم و حافظه پیدا كنم و از خواب غفلت بیدار بشوم! انسان اگر بیدار بشود خیلی لذت می‌برد، نوع انسان‌ها در غفلت هستند؛ بنابراین در ماه رمضان از خدا درخواست كنید كه از خواب غفلت بیدار شویم.

وی درباره علت ضعیفی حافظه عنوان می‌كند: یكی از نعمت‌های بزرگ خدا ذهن است. در این دعا از خدا درخواست ذهن و حافظه می‌كنیم، اگر می‌بینید حافظه ضعیف است و حافظه درست و حسابی نداریم، علت آن گناه است؛ به نامحرم كه نگاه كنی حافظه می‌رود.

این استاد اخلاق ادامه می‌دهد: شخصی به دانشمندی مراجعه می‌كند و می‌گوید ؛ من حافظه ندارم. آن دانشمند گفت: گناه نكن و علت آن را هم ذكر كرد و گفت: علم یك نوع فضیلت و برتری است و خدا این برتری را به شخص گناه‌كار نمی‌دهد لذا كسی كه اهل گناه است مجتهد و ملا نمی‌شود و اگر بخواهد ملا بشود و به درد مردم بخورد باید حافظه داشته باشد و لازمه آن ترك گناه است.

آیت‌الله مجتهدی تهرانی در ادامه به بیان خاطره‌ای می‌پردازد و می‌گوید: مرحوم آیت‌الله بروجردی، گاهی در درس، شعرهای سیوطی می‌خواندند؛ با اینكه حدود 70 تا 80 سال از زمانی كه سیوطی می‌خواندند و مجتهد شده بودند، فاصله بود، ولی به علت دوری از گناه از حافظه بسیار قوی برخوردار بودند.

این عالم ربانی همچنین دعایی برای تقویت حافظه معرفی می‌كند و می‌گوید: از خدا؛ حافظه بخواهیم و ترك گناه كنیم؛ این دعا را هم بعد از هر نماز بخوانید: 'سبحان من لایعتدی علی اهل مملكته ...' كه باعث تقویت حافظه می‌شود؛ قرآن حفظ كنید؛ حافظه زیاد می‌شود؛ خواندن آیت‌الكرسی حافظه را زیاد می‌كند و ...

این استاد بزرگ اخلاق دوباره به دعای روز سوم ماه رمضان اشاره می‌كند و می‌گوید: در ادامه دعای روز سوم از خدا طلب بیداری از خواب غفلت می‌كنیم. 'وَبَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَالتَّمْوِیهِ' خدایا در این روز مرا از كارهای باطل و سفیهانه دور گردان؛ غیبت نكنم، دروغ نگویم و ... سفاهت به معنای؛ كار بی‌خردانه و بچه‌گانه است.

وی با قرائت ادامه دعا می‌افزاید: 'وَاجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ كُلِّ خَیرٍ تُنْزِلُ فِیهِ' خدایا هر كار خیری كه در ماه رمضان نازل كرده‌ای نصیبی از آن كار خیر به من برسان.

* شیطان چگونه از ما دور می‌شود

مرحوم آیت‌الله مجتهدی تهرانی در ادامه به حدیثی از حضرت رسول اشاره می‌كند و می‌گوید، رسول خدا فرمود: 'آیا شما را خبر ندهم به اموری كه اگر به آن امور عمل كنید، شیطان از شما دور می‌شود؛ مثل دور بودن مشرق از مغرب.' اصحاب گفتند: 'بله یا رسول‌الله' وحضرت فرمودند: 'روزه بگیرید؛ چرا كه روزه صورت شیطان را سیاه می‌كند.'

وی تاكید كرد: یكی از كارهای خیر روزه گرفتن است. از خدا بخواهیم كه در ماه رمضان مریض نشویم و توفیق روزه‌داری داشته باشیم. یكی از كارهای خیر دیگر صدقه است؛ صدقه دادن هم پشت شیطان را می‌شكند. 'و كَسْرَ ظَهره' و در ادامه آمده است،‌ مواظبت بر عمل صالح، نماز شب و دوستی با خدا و استغفار، ریشه شیطان را قطع می‌كند. و در آخر حدیث گفته شده است: 'و ل‍ِكلِ شی زكات وزكاتُ الابدان الصیام' كه هر چیزی زكاتی دارد و زكات بدن‌های شما روزه است.

وی همچنین درباره بخش آخر دعای روز سوم ماه رمضان اظهار می‌كند: 'وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ كُلِّ خَیرٍ تُنْزِلُ فِیهِ بِجُودِكَ یا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِین' خدایا هر خیری كه در ماه رمضان نازل می‌كنی برای من نصیبی از آن خیر قرار بده به جود و بخشش خودت ای كسی كه جود و بخششت از همه بخشندگان بیشتر است.

فراهنگ **1883